Hâkim ve Savcı Yardımcılığı Nedir?

 

 

Hâkim savcı adaylarının, usta çırak ilişkisi içerisinde hâkim ve savcılar yanında mesleği öğrenmesini sağlayacak bir müessesedir. Hâkim ve savcı yardımcılığı müessesesi 1 Ocak 2023’te uygulamaya konulmuştur ve yardımcılık süresi 3 yıl olarak belirlenmiştir. Bu yıl hep birlikte ilk hâkim ve savcı yardımcılığı sürecini deneyimlemiş olacağız.

Hâkim ve savcı yardımcılığı temel eğitim dönemi, görev dönemi ve son eğitim dönemi olmak üzere 3 dönemden oluşacak. Temel eğitim ve son eğitimi, Türkiye Adalet Akademisi verecek, görev dönemi ise yargı mercilerinde fiilen görev yapmak suretiyle geçirilecek.

Hâkim ve savcı yardımcısının görev ve yetkileri kanunla belirlendi. Buna göre, hâkim ve savcı yardımcısı, mahkemede, hâkim tarafından tevdi edilen dosya veya evrakı inceleyerek hâkime sunmak, duruşma ve keşif işlemlerinde hâkime yardımcı olmak, yazı işleri müdürlüğünce hazırlanan evrakı hâkime sunulmadan önce kontrol etmek, tensip ve gerekçeli karar taslaklarını hazırlamak, ara kararların icrasına dair iş ve işlemleri yapmak, hâkimin istediği konular hakkında hukuki araştırma yapmak gibi konularda görevli olacak.

Hâkim ve savcı yardımcılığı sürecinin sonunda başarılı olanlardan sıralamada ilk üçe girenler, teşvik ve ödüllendirme amacıyla ad çekmeye dahil edilmeyecek ve listeden seçim yapabilecek.

Hâkim ve Savcı Yardımcılığı Sisteminde Eğitim ve Staj Dönemleri

 

Hâkim ve savcı yardımcılığı süresi üç yıldır. Hâkim ve savcı yardımcılığı; temel eğitim dönemi, görev dönemi ve son eğitim döneminden oluşur. Temel eğitim ve son eğitim Türkiye Adalet Akademisi tarafından verilir. Görev dönemi ise yargı mercilerinde fiilen görev yapmak suretiyle geçirilir.

 

Hâkim ve savcı yardımcıları, atanmalarını müteakip temel eğitime alınır. Temel eğitim döneminde adli yargı hâkim ve savcı yardımcıları, adli yargı teşkilatının ihtiyaç durumu ile imkanlar ölçüsünde kendi istekleri göz önünde bulundurulmak ve Hâkimler ve Savcılar Kurulunun görüşü alınmak suretiyle, Adalet Bakanlığınca hâkimliğe veya savcılığa atanacak şekilde ayrılır.

 

Hâkim ve savcı yardımcıları, temel eğitim döneminin sonunda yazılı sınava tabi tutulur ve aldıkları puana göre en yüksek puandan başlamak üzere ayrı ayrı sıralanır. Eşitlik halinde hâkim ve savcı yardımcılığı yazılı yarışma sınavında puanı yüksek olana öncelik tanınır. Eşitliğin devam etmesi hâlinde kura çekilmek suretiyle sıralama belirlenir. Hâkim ve savcı yardımcıları bu sıralamaya göre, Adalet Bakanlığınca belirlenen ilk derece yargı yerleri arasından seçtikleri il veya ilçelere görev dönemini geçirmek üzere atanır.

 

Hâkim ve savcı yardımcıları görev döneminde bölge adliye veya bölge idare mahkemeleri ile Yargıtay veya Danıştay’da da görevlendirilir. Görev döneminde hâkim ve savcı yardımcılarının yetiştirilmesi amacıyla Adalet Bakanı tarafından tercihen istekli olanlar arasından, ilgili adalet komisyonları ve Türkiye Adalet Akademisi ile Hâkimler ve Savcılar Kurulunun görüş ve önerileri alınmak suretiyle, eğitici hâkim ve savcılar görevlendirilir. Bu görev; atama, terfi, müstemir yetki ve tevzi edilen iş sayısı gibi hususlar bakımından göz önünde bulundurulur.

 

Eğitici hâkim ve savcılara Türkiye Adalet Akademisi tarafından eğitim verilir. Hâkim ve savcı yardımcıları, eğitici hâkim veya savcıların görev yaptığı mahkeme ve savcılıklarda ve onların nezaretinde görev yapar. Eğitici olarak görevlendirilen hâkim ve savcılara, en fazla iki hâkim ve savcı yardımcısı verilebilir.

 

Görev döneminde hâkim ve savcı yardımcıları, Türkiye Adalet Akademisinde iki kez ara eğitime alınır. Her ara eğitimin sonunda yazılı sınav yapılır. Görev dönemini tamamlayan hâkim ve savcı yardımcıları son eğitime alınır. Son eğitim dönemini bitiren hâkim ve savcı yardımcıları, yazılı ve sözlü sınava tabi tutulur. Sözlü sınava girebilmek için son yazılı sınav puanı ile yazılı sınavlar nihai puanının ayrı ayrı en az yetmiş olması şarttır.

 

Hakim ve Savcı Yardımcılarının Görev ve Yetkileri

 

Görev döneminde hâkim ve savcı yardımcısının mahkemedeki görevleri şunlardır:

·       Hâkim tarafından tevdi edilen dosya veya evrakı inceleyerek hâkime sunmak.

·       Duruşma ve keşif işlemlerinde hâkime yardımcı olmak.

·       Yazı işleri müdürlüğünce hazırlanan evrakı hâkime sunulmadan önce kontrol etmek.

·       Tensip ve gerekçeli karar taslaklarını hazırlamak.

·       Ara kararların icrasına dair iş ve işlemleri yapmak.

·       Hâkimin istediği konular hakkında hukuki araştırma yapmak.

·       Mevzuatta belirtilen diğer görevler ile hâkim tarafından verilen benzeri görevleri yerine getirmek.

Görev döneminde hâkim ve savcı yardımcısının Cumhuriyet Başsavcılığındaki görevleri şunlardır:

·       Savcı tarafından tevdi edilen dosya veya evrakı inceleyerek savcıya sunmak.

·       Soruşturma işlemleri ile kovuşturma aşamasında savcının görev alanına giren işlerde savcıya yardımcı olmak.

·       Yazı işleri müdürlüğünce hazırlanan evrakı savcıya sunulmadan önce kontrol etmek.

·       Soruşturma evrakına ilişkin karar taslakları ile soruşturma ve kovuşturma aşamasında kanun yollarına başvuru taslaklarını hazırlamak.

·       Her türlü yazışma taslağını hazırlamak.

·       Savcının istediği konular hakkında hukuki araştırma yapmak.

·       Mevzuatta belirtilen diğer görevler ile savcı tarafından verilen benzeri görevleri yerine getirmek.

Münhasıran hâkim veya savcı tarafından yapılması gereken iş ve işlemler, hâkim ve savcı yardımcısı tarafından yapılamaz.

Hâkim ve savcı yardımcısının yetiştirilmesi ve mesleki deneyim ve beceri kazanması amacıyla gerekli görülen uygulamalar, hâkim ve savcının nezaretinde yaptırılabilir.

Hâkim ve savcı yardımcılarının görev yaptığı yargı mercilerinde çalışan personel, görevleriyle ilgili olarak hâkim ve savcı yardımcılarına karşı sorumludur.

Hâkim ve savcı yardımcılarının yargı mercilerindeki görev ve yetkileri ile çalışma usul ve esasları ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer hususlar Yargıtay ve Danıştay ile Hâkimler ve Savcılar Kurulunun görüşü alınarak Adalet Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.